Les 1: Personages
Schrijf je antwoorden in je aantekeningenschrift
Misschien ken je deze film wel, Forrest Gump. Bekijk de trailer eens even. Hoe zou je de hoofdpersoon in deze film omschrijven, in een paar woorden of zinnen?
Misschien ken je deze film wel, Forrest Gump. Bekijk de trailer eens even. Hoe zou je de hoofdpersoon in deze film omschrijven, in een paar woorden of zinnen?
Een personage in een verhaal omschrijf je door de belangrijkste eigenschappen te noemen. Die vind je letterlijk in de tekst, of je leidt het karakter af door wat hij/zij zegt of doet. We zoeken dan naar zoveel mogelijk kenmerken van een personage: uiterlijk, man/vrouw, leeftijd, karakter…
Lees onderstaand fragment uit het boek Siegfried van Harry Mulisch. Wat weet je over Herter? Wat weet je over Maria?
Bij de Baggage Claim rukte Maria een wagentje uit de in elkaar geschoven rij, terwijl Herter met zijn jas over zijn arm tegen een pilaar leunde. Het volle haar rondom zijn scherpe gezicht sloeg als vlammen uit zijn hoofd, maar tegelijk was het zo wit als het schuim van de branding. Hij droeg een groenig tweed pak met vest, dat tot taak leek te hebben zijn lange, smalle, breekbare, welhaast doorzichtige lichaam bij elkaar te houden; na twee kankeroperaties en een hersenbloeding voelde hij zich fysiek als een schaduw van de schaduw van wat hij eens was – maar alleen fysiek. Met zijn koele, grijsblauwe ogen keek hij naar Maria, die als een jachthond bij een vossenhol haar ogen gevestigd hield op de rubberen flappen, die het ene moment een kalfsleren tas van Hermès doorlieten, het volgende een armoedig, met touw dichtgebonden pakket. Ook zij was lang en slank, maar dertig jaar jonger dan hij en dertig keer sterker. Met krachtige zwaaien trok zij hun koffers van de lopende band en zette ze in dezelfde beweging op het karretje.
Lees onderstaand fragment uit het boek Siegfried van Harry Mulisch. Wat weet je over Herter? Wat weet je over Maria?
Bij de Baggage Claim rukte Maria een wagentje uit de in elkaar geschoven rij, terwijl Herter met zijn jas over zijn arm tegen een pilaar leunde. Het volle haar rondom zijn scherpe gezicht sloeg als vlammen uit zijn hoofd, maar tegelijk was het zo wit als het schuim van de branding. Hij droeg een groenig tweed pak met vest, dat tot taak leek te hebben zijn lange, smalle, breekbare, welhaast doorzichtige lichaam bij elkaar te houden; na twee kankeroperaties en een hersenbloeding voelde hij zich fysiek als een schaduw van de schaduw van wat hij eens was – maar alleen fysiek. Met zijn koele, grijsblauwe ogen keek hij naar Maria, die als een jachthond bij een vossenhol haar ogen gevestigd hield op de rubberen flappen, die het ene moment een kalfsleren tas van Hermès doorlieten, het volgende een armoedig, met touw dichtgebonden pakket. Ook zij was lang en slank, maar dertig jaar jonger dan hij en dertig keer sterker. Met krachtige zwaaien trok zij hun koffers van de lopende band en zette ze in dezelfde beweging op het karretje.
De verteller beschrijft de personages. Soms moet je zelf de beschrijving maken op basis van de ‘woorden en daden’ van de hoofdpersonen. Dat kun je in principe met alle soorten personages doen, probeer het eens met E.T. in deze scène!
Hieronder lees je een fragment uit De menselijke soort van Robert Antelme. Hoe blijkt uit dit korte stukje het karakter van de nachtwaker (in een concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog)?
De nachtwaker van ons blok, een Spaanse republikein, liep op sandalen door het gangpad van het blok tussen de twee rijen bedden heen en weer. Hij wachtte op het reveil. Het was zacht weer. Er scheen een zwak licht. Er klonk geen lawaai. Van tijd tot tijd kwam er iemand van zijn strozak om te gaan pissen. Als hij aanstalten maakte van zijn brits te klimmen, kwam de nachtwaker naar hem toe en wachtte hij tot hij op de vloer was gestapt. Hij hoopte dat de ander iets zou zeggen, maar deze nam zijn schoenen in de hand om geen lawaai te maken en begaf zich naar de deur. Toch vroeg de nachtwaker hem zachtjes: ‘Gaat het?’ De ander knikte en antwoordde: ‘Gaat wel.’
Bedenk wel altijd: door wiens ogen zie je het personage? Krijg je een volledige omschrijving van het karakter? Een ik-verteller vertelt soms meer over andere personages dan over zichzelf. Dat zie je in het fragment hieronder uit De uitvreter van Nescio.
Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter.
Den uitvreter, dien je in je bed vond liggen met zijn vuile schoenen, als je ’s avonds laat thuis kwam. Den uitvreter, die je sigaren oprookte, en van je tabak stopte en je steenkolen verstookte en je kasten nakeek en geld van je leende en je schoenen opdroeg en een jas van je aantrok als-i in den regen naar huis moest. Den uitvreter, die altijd wat liet halen op den naam van een ander; die als een vorst jenever zat te drinken op ’t terras van ‘Hollandais’ voor de centen van de lui; die parapluies leende en nooit terugbracht; die een barst stookte in de tweedehandsch kachel van Bavink; die dubbele boorden droeg van zijn broer en de boeken uitleende van Appi, en buitenlandsche reizen maakte als-i z’n ouwe heer weer had afgezet, en pakken droeg, die hij nooit betaalde.
Flat of round?
In verhalen onderscheiden we twee personages: vlakke en ronde karakters. We gebruiken ook vaak de Engelse termen: flat en round characters.
In verhalen onderscheiden we twee personages: vlakke en ronde karakters. We gebruiken ook vaak de Engelse termen: flat en round characters.
Een rond personage:
|
Een vlak personage:
|
In het Engels volgt nu deze uitleg nog eens met duidelijke voorbeelden van flat en round characters uit bekende films en tv-series:
Sprekende namen
Heb je Harry Potter gelezen? Dan ken je vast juffrouw Plijster nog wel. Zij is een personage met een sprekende naam; de naam vertelt al iets over haar (ze is een verpleegster). Dat geldt trouwens voor heel veel namen in de Harry Potter-reeks (weet jij er nog meer?). Ook in romans kun je sprekende namen aantreffen.
Heb je Harry Potter gelezen? Dan ken je vast juffrouw Plijster nog wel. Zij is een personage met een sprekende naam; de naam vertelt al iets over haar (ze is een verpleegster). Dat geldt trouwens voor heel veel namen in de Harry Potter-reeks (weet jij er nog meer?). Ook in romans kun je sprekende namen aantreffen.
- Voorbeeld 1: De hoofdpersoon in Herinneringen van een engelbewaarder van Willem Frederik Hermans heet ‘Alberegt’. In het boek begaat hij een misdaad. Zijn naam geeft aan dat hij eigenlijk ‘al berecht’ is, al veroordeeld.
- Voorbeeld 2: De hoofdpersoon van Echt sexy van Renate Dorrestein heet ‘Fiebie Koolveld’. Je moet het maar net weten, maar iedereen die het bekende Engelse boek The catcher in the rye heeft gelezen, ziet de verwijzing. De hoofdpersoon van dit Engelse boek heet namelijk Holden Caulfield en zijn zusje… Phoebe Caulfield. Renate Dorrestein verwijst dus naar een ander boek: misschien wilde ze net zo’n soort boek schrijven, maar dan door de ogen van een jonger meisje?
Kijk naar de onderstaande afbeelding. Het is een Engelse (literaire) strip over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, Maus van Art Spiegelman. Beschrijf in een paar zinnen de personages in deze strip.
Meer lezen?
Je kwam in de bovenstaande tekst een paar voorbeelden tegen uit boeken die ook erg geschikt zijn voor je leeslijst. Alles op een rijtje, met het niveau erbij als het boek op http://www.lezenvoordelijst.nl vermeld staat:
Je kwam in de bovenstaande tekst een paar voorbeelden tegen uit boeken die ook erg geschikt zijn voor je leeslijst. Alles op een rijtje, met het niveau erbij als het boek op http://www.lezenvoordelijst.nl vermeld staat:
- Harry Mulisch: Siegfried. 2001. Niveau 4.
- Nescio: De uitvreter / Titaantjes / Dichtertje. 1918. Niveau 5.
- Robert Antelme: De menselijke soort. 1947. Vertaald uit het Frans.
- W. F. Hermans: Herinneringen van een engelbewaarder. 1983.
- Renate Dorrestein: Echt sexy. 2007.
- Art Spiegelman: Maus. 1986. (Engelstalig).